سکولار‌ها علیه راست افراطی

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: با روی کار آمدن بنیامین نتانیاهو و تشکیل دولت راست افراطی در اسرائیل که می‌توان آن را در تاریخ ۴۵ ساله این رژیم بی سابقه دانست، گمان آن می‌رفت که تحولات امنیتی در سطح منطقه خاورمیانه افزایش خواهد یافت و کانون این تحولات ایران و محور مقاومت از یک سو و رژیم صهیونیستی و دولت‌هایی که با این رژیم روابط خود را عادی‌سازی کردند، خواهد بود.

اما واقعیت موجود این است که وضعیت در داخل سرزمین‌های اشغالی با روی کار آمدن دولت راست افراطی در بدترین شرایط ممکن قرار گرفته است. در گذشته در سرزمین‌های اشغالی اعتراضات بستر اقتصادی یا گاهی مذهبی توسط طبقه پایین جامعه صهیونیست‌ها یا توسط افراطی‌های مذهبی صورت می‌گرفت، اما با تشکیل دولت جدید اعتراضات گفتمانی و تقابل دو گفتمان راست افراطی و سکولار‌ها است. تقابل این دو گفتمان در جامعه اسرائیل در سال‌های اخیر بی سابقه بوده و ادامه این روند احتمال فروپاشی دولت و برگزاری انتخابات مجدد دور از دسترس نخواهد بود. اما سؤال اصلی این است که علت رویارویی این دو گفتمان در جامعه اسرائیل و اعتراضات صورت گرفته چیست. هرچند اعتراضات چند روز گذشته در اسرائیل به دلیل اصلاحات قضایی صورت گرفته است، اما ماجرا بسیار فراتر از اصلاحات قضایی مورد نظر دولت راست افراطی است.

یاریو لوین، وزیر دادگستری اسرائیل، هفته گذشته طرح دولت را برای آنچه «اصلاحات قضایی» خواند، ارائه کرد. این طرح، در صورت اجرا، توانایی دیوان عالی اسرائیل را برای بررسی قوانین و لغو آن‌ها به میزان قابل توجهی محدود و به ائتلاف حکومتی اجازه می‌دهد تا با اکثریت ساده ۶۱ رأی در کنست ۱۲۰ عضوی، احکام دیوان عالی را لغو کند. در این طرح به دولت و ائتلاف در پارلمان، کنترل مطلق بر انتصاب قضات داده می‌شود. همچنین، این طرح شامل تغییر قانون است تا وزرا بتوانند منصوبین سیاسی را به عنوان مشاور حقوقی در وزارتخانه‌های خود منصوب کنند؛ چیزی که امروز تحت اختیار آن‌ها نیست. کارشناسان صهیونیست می‌گویند اجرای این طرح توانایی قوه قضائیه را برای کنترل و تعادل در برابر قوه مجریه و مقننه رژیم صهیونیستی که هر دو تحت کنترل ائتلاف حکومتی هستند، از بین می‌برد. این طرح همچنین می‌تواند عواقبی برای فلسطینیان در کرانه باختری داشته باشد. دادگاه عالی اسرائیل تنها نهادی است که فلسطینیان در کرانه باختری می‌توانند برای دفاع از حقوق خود به ویژه در مورد اختلافات زمینی با شهرک‌نشینان اسرائیلی مراجعه کنند.

در همین زمینه اپوزیسیون دولت نتانیاهو بخصوص دولت قبلی خواستار اعتراضات خیابانی گسترده علیه طرح دولت جدید نتانیاهو برای تضعیف دادگاه عالی و سایر نهاد‌های به اصطلاح دموکراتیک است. این طرح که کمتر از دو هفته پس از روی کار آمدن دولت راستگرای بنیامین نتانیاهو اعلام شد، اختلافات سیاسی را عمیق‌تر کرده و در میان برخی ترس ایجاد کرده است که با تشدید تنش‌ها می‌تواند جامعه اسرائیل را از هم بپاشد. بیش از ۱۰ هزار نفر در تل‌آویو روز شنبه گذشته در اولین تظاهرات سازماندهی شده علیه این طرح شرکت کردند.

برگزارکنندگان گفتند که از مشارکت گسترده آن‌ها شگفت‌زده شده‌اند. روز دوشنبه گذشته، همه احزاب مخالف نتانیاهو اعلام کردند که به تظاهرات خواهند پیوست و از هواداران خود خواستند در اعتراضات شرکت کنند. یائیر لاپید، رهبر جناح چپ و مخالف نتانیاهو گفت که طرح دولت «تغییر رژیم رادیکال» است که دموکراسی اسرائیل را نابود خواهد کرد. او همچنین گفت که با اصلاحات برنامه‌ریزی شده در خیابان‌ها مبارزه خواهد کرد. بنی گانتز، وزیر جنگ سابق اسرائیل، با نامیدن این طرح به عنوان کودتای قانون اساسی از مردم خواست به خیابان‌ها بیایند. گانتز گفت: زمان آن فرا رسیده است که مردم بیرون بروند و اسرائیل را تکان دهند و اگر نتانیاهو این مسیر را ادامه دهد، مسئولیت جنگ داخلی در جامعه اسرائیل به عهده او خواهد بود.

نتانیاهو، اما از طرح لوین حمایت کرد و اظهارات گانتز را تشویق برای شورش خواند. طرح لوین در حالی ارائه شد که نتانیاهو به اتهام کلاهبرداری، نقض اعتماد و رشوه محاکمه می‌شود، اما او هرگونه تخلف را رد می‌کند. اپوزیسیون اسرائیل هشدار داده است که نتانیاهو به عنوان بخشی از تلاش خود برای توقف محاکمه، برای طرح جدید فشار می‌آورد. هرتزوگ رئیس رژیم صهیونیستی روز سه‌شنبه هفته گذشته بیانیه‌ای صادر کرد و از همه طرف‌ها خواستار آرامش شد و افزود این دوران حساس و انفجاری در زندگی عمومی اسرائیل است. من از همه اسرائیلی‌ها می‌خواهم که خویشتنداری کنند و اوضاع را آرام کنند. با وجود اعتراضات، نتانیاهو و لوین گفتند که برای اجرای این طرح تلاش خواهند کرد. هفته آتی هفته‌ای پرتنش در فلسطین اشغالی خواهد بود و چه بسا به فروپاشی دولت نتانیاهو و نیز به نقل از جروزالم پست احتمال جنگ داخلی و انقلاب در اسرائیل وجود دارد. اما باید گفت حتی در صورت عقب‌نشینی دولت راست افراطی در اسرائیل، تقابل گفتمانی بین دو گفتمان راست مذهبی و سکولار‌ها ادامه خواهد یافت.

در این تقابل راست افراطی به دنبال یک دست کردن دولت و تدوین قوانین افراطی است. اداره مرکزی آمار اسرائیل (CBS) در ارقامی که روز سه‌شنبه ۲۰ دی منتشر کرد، اذعان کرد که جمعیت اسرائیل، پیش از سال نو یهودیان، اندکی بیش از ۹.۵ میلیون سکنه است. طبق این آمار، ۹.۵۹۳ میلیون نفر در کشور زندگی می‌کنند. از این تعداد، ۷.۰۶۹ میلیون نفر (۷۴ درصد) یهودی‌اند، ۲.۰۲۶ میلیون نفر (۲۱ درصد) عرب و ۴۹۸ هزار نفر (۵ درصد) نه یهودی هستند و نه عرب. در اسرائیل، از میان یهودیان ۲۰ سال به بالا، ۴۵.۳ درصد خود را سکولار تعریف می‌کنند، ۱۹.۲ درصد پیرو سنت، ولی نه کاملاً مؤمن، ۱۳.۹ درصد سنتی مذهبی، ۱۰.۷ درصد مذهبی و ۱۰.۵ درصد خود را حریدی (خریدی) می‌دانند. در نتیجه طبق آمار جمعیتی اسرائیل سکولار‌ها بیشترین جمعیت اسرائیل را تشکیل می‌دهند. اما این طبقه جمعیتی معمولاً در تصمیمات سیاسی و در انتخابات شرکت نمی‌کنند. در صورت شرکت سکولار‌ها در انتخابات، این طبقه معمولاً به جریان‌های چپ، میانه یا سکولار‌ها رأی می‌دهند.

با روی کار آمدن دولت راست افراطی در هفته‌های گذشته، سکولار‌ها بیش از گذشته منسجم شده و در ائتلاف با احزاب اپوزیسیون شهر‌های تل‌آویو و حیفا را به کانون اعتراضات خود اختصاص دادند. اعتراضاتی که به نظر می‌رسد با توجه با گفتمان راست افراطی در اسرائیل ادامه خواهد داشت و چالش بسیار اساسی و جدی در اسرائیل خواهد بود. از سویی دیگر راست افراطی و مذهبی‌های حریدی به دنبال یک دست کردن جامعه صهیونی در اسرائیل هستند. این درحالی است که حریدی‌ها و مذهبی‌های صهیونیست در جامعه اسرائیل در اقلیت قرار گرفته و اکثریت جمعیت اسرائیل را سکولار‌ها و جریان‌های دیگر تشکیل می‌دهند.

آفرایم گانور، کارشناس امور امنیتی و نظامی در یادداشت روزنامه معاریو در این زمینه می‌گوید: یک دهه اخیر یکی از تاریک‌ترین و دشوارترین دوره‌های تاریخ سیاسی و اجتماعی اسرائیل محسوب می‌شود که در آن بحران رهبری هم در اسرائیل نمایان‌تر از گذشته شد. شکاف و اختلاف صرفاً سیاسی نبوده، بلکه اسرائیل شاهد شکاف و اختلافات شدید اجتماعی هم هست که با ورود به هر یک از پروسه‌های انتخاباتی شدیدتر از گذشته می‌شود.

به نظر می‌رسد که بحران‌های داخلی اسرائیل در طول سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده و وجود گفتمان‌ها و خرده گفتمان‌های متفاوت با سلایق فرهنگی متفاوت باعث شده است که اسرائیل با چالش‌های جدی و اساسی مواجه شود. چالش‌های داخلی‌ای که باعث می‌شود اسرائیل بیش از گذشته نفرین ۸۰ سالگی را برابر چشمان خود ببیند. اکثر کارشناسان صهیونیست اعتقاد دارند در صورت ادامه تنش‌ها، امکان نزاع‌های داخلی در اسرائیل افزایش خواهد یافت.